Goygoycu Kime Denir? Sözcüklerin Gölgesinde Bir Edebî İnceleme
“Sözcüklerin insanın kaderini değiştirdiği anlar vardır.” Bir edebiyatçının dünyasında kelimeler, yalnızca anlam taşımaz; düşüncenin, ironinin ve toplumsal nabzın ritmini de belirler. Her çağ kendi dilini, her dil kendi kurnazını yaratır. Günümüzde “goygoycu” dediğimiz figür, tam da bu dilsel dönüşümün karanlık mizahında doğar. Goygoycu, bir dönemin dalkavuğu değildir yalnızca; o, kelimenin gösterişle, hakikatinse sessizlikle ölçüldüğü bir çağın ironik kahramanıdır.
Goygoyun Kökeni: Sözcüğün Kıvrımları
“Goygoy” sözcüğü Türkçeye halk dilinden geçmiş, temelde boş söz, laf kalabalığı ve yaltaklanma anlamlarını taşır. Ancak bu kelimenin müzikal bir yanı da vardır; tekrar eden heceleri, anlamsız seslerden doğan bir ritim oluşturur. Bu nedenle “goygoycu” dediğimizde, yalnızca çok konuşan biri değil, dil aracılığıyla ortamın nabzını tutan bir performans sanatçısını da anlarız. Bu kişi, sözü bir kalkan, bir araç, bazen de bir sahne dekoru gibi kullanır.
Bir Edebiyat Karakteri Olarak Goygoycu
Türk edebiyatında goygoycu figürü, Namık Kemal’in Züppe’sinden Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mümtaz’ına kadar farklı biçimlerde karşımıza çıkar. Her biri, toplumun dil ile kurduğu ilişkinin bir yansımasıdır. Recaizade Mahmut Ekrem’in Bihruz Bey’i bu anlamda ilk goygoyculardandır; yabancı kelimelerle süslü ama içi boş cümleleri, gösteriş uğruna kurulmuş bir dil düzenini temsil eder. Aynı şekilde Tanpınar’ın “Saatleri Ayarlama Enstitüsü”ndeki Hayri İrdal da, bürokratik goygoyun diyalektik formunu taşır — her şey söylenir, hiçbir şey söylenmez.
Goygoycu karakter, edebî metinlerde dilin yozlaşmasının hem ürünü hem göstergesidir. O, toplumsal bir eleştirinin beden bulmuş hâlidir. Dilin anlamı yitirdiği yerde, kelimelerin ritmi kalır; işte goygoycu, bu ritmin efendisidir. Onun varlığı, yalnızca boş konuşmak değil, boşluğun estetiğini inşa etmek anlamına gelir.
Dilin Gücü ve Boşluğun Estetiği
Edebiyat, her zaman kelimenin ağırlığıyla ilgilenmiştir. Ancak goygoycu, kelimenin ağırlığını değil, hafifliğini kullanır. İtalo Calvino’nun “Amerika Dersleri”nde bahsettiği “hafiflik” ilkesini andıran bir tarzla, cümleleri anlamdan ziyade sesle taşır. Bu hafiflik, kimi zaman ironinin inceliği, kimi zamansa boşluğun farkındalığıdır. Goygoycu, topluma ayna tutmaz; ayna parçasını kırar, parıltısıyla göz kamaştırır.
Modern edebiyatta bu figür, sosyal medya çağının söylem biçimleriyle yeniden doğmuştur. 280 karakterde büyük fikirler savunan, her konuda “fikri” olan ama hiçbir konuda derinleşmeyen dijital karakterler, günümüzün dijital goygoycularıdır. Onlar, tıpkı eski romanlardaki muadilleri gibi, gürültüyle düşünceyi bastıran bir dünyayı temsil ederler.
Goygoycu ile Edebiyatın Hesaplaşması
Edebiyat, daima goygoycuya karşı sessizliğin hakkını savunmuştur. Orhan Pamuk’un “Sessiz Ev”inde, her karakterin kendi iç monoloğunda birbirini duymaması bu temayı çağrıştırır. Herkes konuşur, ama kimse kimseye temas etmez. Goygoycu figürü burada modern yalnızlığın simgesi hâline gelir. Dilin çoğalması anlamın azalmasına, kelimelerin artışı duygunun kaybına neden olur.
Ancak goygoycuyu yalnızca olumsuz bir figür olarak görmek eksiktir. O, aynı zamanda bir edebî imkândır. Çünkü her abartı, bir gerçeği açığa çıkarır. Her boş laf, anlamın ne kadar kırılgan olduğunu gösterir. Dolayısıyla edebiyat, goygoycuyu dışlamaz; onun üzerinden kendini sınar. Bir kelimenin boş olabilmesi, diğerinin dolu olmasını sağlar.
Sonuç: Goygoycu Bizim Aynamız mı?
“Goygoycu kime denir?” sorusu, yalnızca bir tanım arayışı değildir; dil ile hakikat arasındaki mesafeyi sorgulayan bir çağrıdır. Goygoycu, ne yalnızca dalgacı ne de sahte entelektüeldir. O, kelimenin dönüştürücü gücünü fark etmiş ama yönünü kaybetmiştir. Bu yönsüzlük, çağın ironisini taşır. Çünkü artık herkes bir miktar goygoycudur; hepimiz, anlamla gürültü arasında salınan birer anlatıcıyız.
Okurun görevi, bu metinleri yalnızca okumak değil, kendi goygoyunu fark etmektir. Belki de edebiyatın nihai işlevi budur: kelimenin içini boşaltan dünyada, sessizliğin anlamını yeniden kurmak.
Okura Davet
Sen ne düşünüyorsun? “Goygoycu” sana hangi edebî karakterleri çağrıştırıyor? Belki bir roman kahramanı, belki de günümüzün dijital bir sesi… Yorumlarda kendi edebî çağrışımlarını paylaş; çünkü bazen bir kelime, bir toplumun tüm aynası olabilir.